Hiện nay, trào lưu đeo niềng, dùng dụng cụ điều chỉnh răng nhô lệch, khấp khểnh (gọi chung là điều chỉnh nha) đang gia tăng cao ở trẻ em và thanh niên ở nước ta, bởi chúng vừa cải thiện thẩm mỹ cho khuôn mặt, vừa cải thiện việc ăn nhai, nâng cao sức khỏe cho người dùng. Tuy nhiên, có không ít người được điều chỉnh nha không đúng, gây hại răng và nguy hiểm tới các bộ phận khác trong cơ thể.

Nhập viện vì "làm đẹp" răng

Gần đây, Khoa Răng hàm mặt liên tục nhận nhiều ca tai biến do điều chỉnh nha không đúng. Có trường hợp bệnh nhân đi điều chỉnh nha do răng bị khấp khểnh. Nhưng sau 2 tuần đeo dụng cụ, bệnh nhân thấy răng bị có dấu hiệu nhô ra, nghiêng vẹo hơn trước, kèm theo đau khớp hàm và đau đầu. Đây chính là dạng tai biến nhẹ và được phát hiện khá kịp thời do chỉnh nha không đúng.
Mỗi người có một cấu tạo hàm răng khác nhau, nên sử dụng niềng răng cũng phải hết sức cẩn thận, tránh những tai biến không đáng có.
Tuy nhiên, có không ít bệnh nhân chỉ đi khám và phát hiện tai biến do điều trị sai, khi đã kết thúc quá trình điều trị, bỏ dụng cụ điều chỉnh tới hàng năm trời. Khi đến khám, hai hàm răng của bệnh nhân đã bị xô lệch toàn bộ, răng hàm trên không chạm vào răng hàm dưới, khiến bệnh nhân không thể nhai kỹ thức ăn, dẫn đến đau dạ dày, hệ tiêu hoá rối loạn.
Thậm chí, có cả trường hợp do răng bị nhô ra quá lâu, đã gây chết tuỷ, tiêu xương, khiến răng lung lay và đặc biệt gây mất thẩm mỹ. Nhiều bệnh nhân bị đau hàm, đau đầu và đau cổ mạn tính, nhưng lại nhầm tưởng nguyên nhân do bệnh cơ thể khác, chứ không phải xuất phát từ hàm răng.
Trẻ em và người lớn có hàm răng bị khấp khểnh, vẩu, móm… cần được điều chỉnh nha, ngoài lý do nâng cao thẩm mỹ, còn tránh được nguy cơ viêm lợi, sâu răng, mất răng, chấn thương răng, xương hàm cong vẹo, ảnh hưởng đến hô hấp, tuần hoàn máu và phát âm do răng rất khó làm sạch, khớp cắn không khít. Tuy nhiên, nếu không điều trị đúng thì chính việc điều chỉnh nha sẽ dẫn đến những tai biến nguy hiểm hơn.

Theo ThS Hoàng Tuấn Anh, Bệnh viện Việt Nam Cu Ba, do trào lưu điều chỉnh nha ở nước ta đang tăng cao và phổ biến, nên rất nhiều phòng mạch chữa răng có dịch vụ này. Nhiều người cho rằng, điều chỉnh nha là việc đơn giản, chỉ cần cho bệnh nhân đeo khí cụ chỉnh nha là xong, nhưng thực tế, phương pháp điều trị này rất phức tạp và khó khăn.
Người bị điều chỉnh nha không đúng có thể khiến răng bị nghiêng, lệch, múi răng không khớp nhau, dẫn đến đau khớp thái dương hàm, khó há miệng, ảnh hưởng tới hệ thống tiền đình, gây đau đầu chóng mặt, đau cổ, vai, gáy. Trên thế giới, chỉnh nha là một chuyên ngành riêng, sau khi tốt nghiệp ngành nha khoa, bác sỹ phải học thêm 2 năm chuyên sâu về chỉnh nha mới được điều trị.
Mỗi người có một khuôn mặt, hàm răng và xương hàm riêng, không ai giống ai. Vì vậy, khi quyết định điều chỉnh nha, bác sỹ nha khoa không chỉ thăm khám hàm và răng, mà còn phải khám tổng thể khuôn mặt cho từng bệnh nhân. Cụ thể, ngoài khám kỹ khuôn mặt, hàm răng và xương hàm, bác sỹ còn phải quan sát các cử động nhai, cười, nói, cắn và cách nuốt của bệnh nhân.
Bệnh nhân còn cần được chụp X - quang, lấy dấu mẫu hàm, chụp ảnh khuôn mặt, đo kích thước xương sọ, xương mặt, xương hàm và răng ở trên phim X - quang.
Có trường hợp còn cần cắt mẫu răng và sắp xếp lại răng theo vị trí dự định điều chỉnh, để xem có thích hợp với khuôn mặt bệnh nhân hay không. Từ đó, bác sỹ sẽ thảo luận với bệnh nhân để đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp nhất.
Thời gian điều chỉnh nha có thể kéo dài vài tháng hoặc tới vài năm tùy theo lứa tuổi, loại sai khớp cắn, mức độ nặng nhẹ và khả năng hợp tác của bệnh nhân. Do đó, quá trình điều trị phải đảm bảo độ chính xác và phù hợp từ đầu đến khi kết thúc. Nếu điều chỉnh nha không đúng, bệnh nhân có thể gặp phải vô số tai biến đáng tiếc như mất chức năng nhai, răng bị hỏng do chết tủy, tiêu xương, ảnh hưởng trực tiếp tới hệ tiêu hóa, thần kinh và sức khỏe chung.
Cả người lớn và trẻ em đều có thể được điều chỉnh nha. Nhưng thời điểm tốt nhất để điều trị chỉnh hình răng hàm mặt là khi các răng vĩnh viễn đã mọc, tức là lứa tuổi 10-12. Ở giai đoạn này, xương hàm đang phát triển, rất thuận lợi cho việc nới rộng hay sắp xếp lại các răng.
Niềng răng có đau không - theo các chuyên gia, ngay khi trẻ được 7 tháng tuổi, cha mẹ đã nên cho trẻ đi khám răng hàm mặt, để phát hiện sớm những lệch lạc nếu có. Càng phát hiện sớm thì việc điều trị càng đơn giản và ít tốn kém. Trong suốt quá trình phát triển, trẻ cần được đi thăm khám nha khoa định kỳ để phát hiện và điều trị kịp thời, bởi có nhiều can thiệp sẽ không thể thực hiện hoặc hạn chế hơn nhiều khi hàm và răng đã phát triển hết.
Đặc biệt, người điều chỉnh nha cần lưu ý lựa chọn cơ sở chuyên khoa đảm bảo, để tránh những rủi ro, tai biến đáng tiếc.